KOPP-zorgen

Als kind van een mama of papa met psychische problemen heb je het niet makkelijk. Een onbezorgde jeugd? Dat ken je enkel van op tv. Jij maakt je zorgen. Zorgen om het welzijn van je zieke mama of papa.
Maar je probeert waarschijnlijk zoveel mogelijk te helpen. Zorgen voor iemand waar je veel om geeft, dat heet mantelzorg. Als jij dat doet voor één van je ouders, ben je een echte held!
Meer informatie specifiek over jonge mantelzorgers, vind je bij de organisatie Zo Jong.

Vergeet ondertussen niet ook goed voor jezelf te zorgen, want dat is minstens even belangrijk.

En dan zijn er nog de praktische zorgen: om het huishouden, zorgen om een broer of zusje… Hoe raken de rekeningen betaald? Wie doet de boodschappen? Wie houdt het huis in orde? Misschien neem jij wel veel van die praktische taken over. Dan ben jij een jonge mantelzorger.

Mantelzorg is de zorg die gewone mensen geven aan elkaar, vrienden, buren, familieleden… Denk maar aan een warme mantel, zoals een moederkip haar kuikentjes onder de vleugels neemt om ze te beschermen en te verwarmen. Zo zorgen voor iemand is al een hele klus voor een volwassene. Als je dat als jongere voor je ouder doet, dan ben jij een echte held. Dat is ongelooflijk knap, respect!

Self-esteem abstract concept vector illustration.

Zorgen nu...

Als je vader of moeder plots alleen maar kan huilen of slapen, zou je wel alles willen doen om te helpen, maar wat? Je voelt je machteloos, bang en alleen. Of als je vader of moeder af en toe ineens heel boos wordt zonder reden, of weer eens te veel gedronken heeft, zou je zelf wel eens heel kwaad kunnen worden. En misschien schaam je je er ook voor – wat zullen de mensen wel denken …? Er gaat een storm van gevoelens (zie hieronder) door je heen, en je durft er misschien met niemand over te praten. Maar als niemand het weet, kan niemand je helpen.

Cute little girl offering cotton candy to sad friend

‘Young hero’ Stijn neemt heel wat praktische taken op als mantelzorger voor zijn papa met een depressie

Vrouw heeft veel verschillende gevoelens en vragen

... en zorgen voor later

Maar dat is nog niet alles. Je zit niet alleen met al die emotionele ups en downs en praktische zaken die hier en nu moeten aangepakt worden. Wellicht maak je je ook nog zorgen om later en spoken er een pak vragen door je hoofd.

Kan ik wel verder studeren? Gaan ze het wel redden als ik het huis uit ga? En misschien ook: kan ik het later zelf ook krijgen? Da’s een goeie vraag, die een eerlijk antwoord verdient.

Hou je vast: het is mogelijk. Het zou kunnen dat jij later ook psychische problemen krijgt. Misschien. Maar misschien ook niet. Net als iedereen. Het hangt namelijk af van een heleboel factoren. Psychische problemen krijg je pas als de boel overkookt. Dus is het heel belangrijk om dat niet te laten gebeuren. En dat kan! Door op tijd en stond stoom af te laten, en regelmatig te ontspannen. Dat geldt eigenlijk voor iedereen, maar voor jou nog meer omdat er zoveel op jouw schouders terechtkomt.

Is het mijn schuld?

Het zou kunnen dat je ook wel eens worstelt met de vraag: doet mama of papa zo boos of verdrietig door mij? Is het mijn schuld? Misschien denk je soms: ‘mama heeft zo veel gedronken omdat ik een slecht rapport had’. Of ‘papa ligt verdrietig in bed omdat mijn zus en ik zoveel ruzie maken’.

Af en toe schuldgevoelens hebben is heel normaal. Zo voelen we ons allemaal geregeld wel. Maar er is een groot verschil tussen ‘je schuldig voelen’ en ‘schuldig zijn’. Jij bent niet de oorzaak van het gedrag of de gevoelens van je ouder. Als een van jouw ouders met psychische problemen te kampen heeft, komt dat door een ingewikkelde samenloop van vele factoren. Brenda Froyen legt dat goed uit met de metafoor van de kookpan. Wat zeker vaststaat: het ligt niet aan jou. Het is niet jouw schuld.

Gevoelens

Behalve een schuldgevoel kan je ook veel andere gevoelens ervaren.
Je kan ze voor jezelf bijhouden in een dagboek of delen met anderen: bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon, vrienden, of eventueel in een KOPP-groep.

Het uiten van je gevoelens en een vertrouwenspersoon hebben zijn belangrijke factoren om je veerkrachtig te voelen. Je leest hier meer over waar je allemaal hulp kan vinden.

Machteloos

Beschaamd

Iedereen schaamt zich wel eens voor zijn ouders. Bijvoorbeeld omwille van hun kapsel, hun auto of hun kleren, of als ze cool proberen doen tegen een vriendje van je. Als je vader of moeder extra problemen hebben vanwege een psychische ziekte of een verslaving, maakt dat het vaak nog moeilijker of gênanter voor jou. Je kan aan je mama of papa vragen om in jouw bijzijn of bijvoorbeeld aan de schoolpoort te proberen bepaalde dingen niet te doen, maar dat is misschien niet altijd mogelijk voor je ouder, ook al zou die dat wel willen.

Je kan het er ook over hebben met andere mensen die je goed kent en vertrouwt, of net met iemand die buiten je gezin staat als je dat liever wil.

Hulpvaardig

Wanneer een vader of moeder een psychisch probleem heeft, zal dit ook gevolgen hebben voor het gezin. Sommige kinderen moeten in moeilijke periodes extra taken opnemen in huis. Dat is heel lief. En misschien ook wel heel moeilijk. Als het te zwaar wordt thuis, kan er altijd extra hulp ingeschakeld worden. Praat daarover met een volwassene en vraag hulp.

Eenzaam

Wanneer je problemen hebt, of je anders dan anderen voelt, kan je door erover te praten beseffen dat je niet de enige bent die dit meemaakt, of die het moeilijk heeft. Het is sowieso leuk dat er eens iemand naar je luistert. Dat kan dan een goede steun zijn voor je. Je kan praten met mensen die je goed kent en vertrouwt, of net met iemand die buiten je gezin staat.

Droevig

Het kan goed zijn dat je je verdrietig voelt omdat je het erg vindt dat je ouder een psychisch probleem heeft. Of misschien ben je droevig omdat niemand stilstaat bij wat de problematiek van je mama of papa voor jou betekent, terwijl jij daar zoveel gevolgen van voelt. Een goede tip is om dat verdriet niet op te kroppen, maar te delen met anderen. Dat kunnen je ouders zijn, maar ook vrienden, een leerkracht of familieleden.

Boos

Als je boos bent, kan dat soms wel een tijdje duren voor je dat gevoel kwijt bent. Je kiest er niet voor om ‘kind van’ te zijn. Het is belangrijk niet met die boosheid te blijven zitten. Je kan op verschillende manieren proberen die boze gevoelens kwijt te raken. Bij sommige mensen helpt het als ze er met iemand over kunnen praten, of door een berichtje te sturen naar een vriend. Anderen gaan naar muziek luisteren, wandelen met de hond of gaan heel hard sporten.

Schuldig

Kinderen zijn niet altijd ‘braaf’. Ze zetten de boel wel eens op stelten. Hier zijn ouders dan niet blij mee. Je moet je echter geen zorgen maken dat je mama of papa daar ziek van is geworden. Er spelen immers meerdere factoren mee in het krijgen van een psychische stoornis. Het is niet jouw schuld. Dat moet je zeker onthouden.

Verward

Het kan best zijn dat je pas recent hebt ‘ontdekt’ dat het er bij jou thuis niet aan toe gaat zoals in vele andere gezinnen. Misschien dacht je eerst dat er iets aan de hand was met jou, en weet je nu dat er iets aan de hand is met je vader of moeder? Of voelde je wel dat er iets niet klopte, maar kon je niet precies omschrijven wat? Als je met veel vragen zit, probeer die dan misschien te stellen aan je ouders zelf. Als die het moeilijk vinden om erover te praten, mag je het zeker ook aan een andere volwassene vragen.

Onbegrepen of onzichtbaar

Hoe kan het nu zijn dat mensen uit mijn omgeving niet zagen hoe moeilijk het bij me thuis liep? Waarom hebben ze niets gedaan?
Of wil je misschien net verborgen houden wat er thuis gebeurt? Dat kost veel energie en heeft misschien wel als effect dat anderen je niet begrijpen of kunnen steunen.
Soms durven mensen die het wel doorhebben, er niet zelf over beginnen. Praat erover!

Besluiteloos

Soms hebben kinderen van een ouder met psychische problemen het gevoel dat ze niet goed weten wat ze willen, dat ze niet weten welke keuzes ze willen (of zouden moeten) maken. Bijvoorbeeld wanneer het gaat om studiekeuze, of over zelfontplooiing via hobby’s, maar misschien ook in dagdagelijkse keuzes zoals je muziekstijl of je smaak in mode.

Omdat je veel de zorg opneemt voor moeder of vader krijg je misschien niet veel de kans om bezig te zijn met je eigen wensen of verlangens? Toch is het belangrijk om je eigen leven te durven uitbouwen en voor jezelf te durven kiezen.

Jaloers

In andere gezinnen gaat het er waarschijnlijk heel anders aan toe dan bij jou thuis. De ouders van je vriendjes lijken veel ‘normaler’ (wat dat dan ook betekent – want zeg nu zelf: wie is er echt helemaal normaal?). Het kan zijn dat je jaloers bent op die andere kinderen, dat je soms wenst dat jij een andere moeder of vader had. Dat is helemaal oké, en dat wil zeker niet zeggen dat je jouw ouder niet graag ziet.