In 2017 werd in Nederland een groot onderzoek opgestart om na te gaan of het toevoegen van resourcegroepen aan de huidige zorg een meerwaarde kan bieden voor de cliënt en diens netwerk. Recent werden de resultaten gepubliceerd. Het systematisch betrekken van familie blijkt heel wat positieve gevolgen te kennen. De resultaten bevestigen eerdere studies waaruit bleek dat interventies gericht op het betrekken van familie en naasten behoren tot de meest effectieve interventies voor personen met een ernstige psychiatrische aandoening.
Wat is de resourcegroep-methodiek?
Een resourcegroep bestaat uit personen uit het netwerk van de cliënt, zowel uit het informele netwerk (bv: familie, vrienden, …) als het formele netwerk (bv: sociaal werker, psychiater, ervaringsdeskundige). Hoe gaat dit in z’n werk? De cliënt kiest zelf de leden voor de resourcegroep. De resourcegroep komt eens per drie maanden samen om de (korte en lange termijn) hersteldoelen en wensen van de cliënt te bespreken. De cliënt is de regisseur van de groep: hij/zij bepaalt de samenstelling en de agenda voor de bijeenkomsten. De samenstelling van de resourcegroep kan per bijeenkomst wijzigen, afhankelijk van de doelen die besproken zullen worden. Deze methodiek zorgt voor het structureel en systematisch betrekken van verschillende partijen in het hersteltraject van, en de zorg voor, de cliënt.
Voorafgaand aan de eerste bijeenkomst gaat een betrokken zorgverlener in gesprek met de leden van de resourcegroep. Tijdens dit gesprek wordt stilgestaan bij de relatie met de cliënt en de relaties tussen de verschillende leden van de resourcegroep. Er is tijdens dit gesprek aandacht voor het verhaal, de noden en de (zorg)lasten van familie. Familieleden die deelnamen aan het onderzoek gaven aan dat dit eerste gesprek voor hen erg belangrijk was: ze voelden zich gehoord en gezien. Dit zien en horen van familie en vrienden, vormde een belangrijke basis voor de verdere samenwerking binnen de resourcegroep.
Wat is de meerwaarde van resourcegroepen?
Het belangrijkste resultaat van het onderzoek was een sterkere verbetering in empowerment bij de cliënt wanneer met een resourcegroep werd gewerkt in vergelijking met de gebruikelijke zorg. Empowerment is een proces waarbij de cliënt opnieuw meer grip krijgt op het eigen leven, en de eigen krachten leert (her)kennen en inzetten. Empowerment is een belangrijk onderdeel van herstelgerichte zorg en leidt op lange termijn tot een betere (mentale) gezondheid.
De voornaamste toegevoegde waarde van het werken met resourcegroepen bleek te liggen in de functionele en persoonlijke aspecten van herstel (bv persoonlijk herstel, kwaliteit van leven en van sociaal contact, algemeen functioneren, …), eerder dan in het klinische herstel (met name, de klinische symptomen verbeterden even sterk in de gebruikelijke zorg). Cliënten waren bovendien meer tevreden met hun behandeling en met de betrokkenheid van familie en naasten, wanneer ze in een resourcegroep aan de slag gingen in vergelijking met de gebruikelijke zorg.
Voor de verschillende betrokken partijen kwamen volgende drie effecten van resourcegroepen nog naar voor. Als eerste het verhogen van de interesse en nieuwsgierigheidbij cliënten in hun zoektocht naar hun rol in de samenleving. Als tweede het werken aan een gelijkwaardige en wederkerige relatie tussen de cliënt en familie. Als derde het bieden van een kader en structuur voor zorgverleners om herstelgericht te werken en familie structureel te betrekken.
Hoe bevordert een resourcegroep herstel?
Uit het onderzoek kwam naar voor dat vijf processen het herstel bevorderen. Als eerste vormde het aanwezig zijn van de verschillende leden van de resourcegroep een belangrijke steun voor cliënten. Als tweede voelden familie en naasten zich erkend en ze kregen de ruimte voor het delen van hun eigen ervaringen, bezorgdheden en noden. Het activeren van de cliënt en familie was een derde belangrijk proces. Dit werd gefaciliteerd door in te zetten op zelfreflectie en actieve partners te zijn in het bereiken van de hersteldoelen. De openheid voor alle leden van de resourcegroep tot het delen van ervaringen en emoties was een vierde belangrijke proces. Het laatste proces was het komen tot een meer geïntegreerd verhaal van herstel en een betere integratie van de verschillende (professionele) betrokken partijen.
Heeft werken met de resource methodiek enkel voordelen?
Uiteraard niet. Het onderzoek wees ook op enkele beperkende factoren. Zo bleek de opstart van de resourcegroep extra tijd te vergen, tijd die niet steeds voorhanden is voor zorgverleners. Bovendien werd op moeilijkheden gebotst wanneer sterke emoties bij familie de bovenhand namen of wanneer er spanningen waren tussen familieleden of naasten. Deze moeilijkheden konden in belangrijke mate beperkt worden door een goede voorbereiding onder de vorm van het hierboven beschreven eerste gesprek met de leden van de groep. Ten slotte bracht de resourcegroep voor sommige cliënten bijkomende druk en stress, en verhoogde het hun gevoel van onzekerheid en kwetsbaarheid.
Meer informatie lees je hier.
Bronnen:
Tjaden, C. D., Boumans, J., Mulder, C. L., & Kroon, H. (2020). Embracing the Social Nature of Recovery: A Qualitative Study on the Resource Group Method for People With Severe Mental Illness. Frontiers in Psychiatry, 11:574256. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.574256
Tjaden, C.D., Mulder, C. L., den Hollander, W., Castelein, S., Delespaul, P., Keet, R., van Weeghel, J., & Kroon, H. (2021). Effectiveness of Resource Groups for Improving Empowerment, Quality of Life, and Functioning of People With Severe Mental Illness. A Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2021.2880