Als medewerker van een zorgorganisatie ben je erg geëngageerd om cliënten te ondersteunen bij hun herstelproces. Je weet dat het belangrijk is om de familieleden en de context van de cliënt hierbij te betrekken.

Toch is dat niet altijd gemakkelijk. Je moet soms rekening houden met het beroepsgeheim wanneer cliënten niet willen dat hun familieleden betrokken worden. Maar ook de familie en vrienden zitten met vragen.

Je wil hen helpen, maar weet misschien niet altijd hoe je dat het beste doet. Binnen jouw organisatie is het daarom belangrijk dat er ruimte en tijd gemaakt wordt om familieleden te ondersteunen.

Als Familieplatform kunnen we jullie hiermee op weg helpen door ‘best practices’ op het vlak van familiebeleid voor te stellen en eventueel te implementeren.

Er zijn heel wat familieorganisaties actief in Vlaanderen. Als hulpverlener vergeet je wel ’s je cliënt én zijn naastbetrokkenen door te verwijzen naar deze organisaties die heel wat expertise in huis hebben rond een bepaalde problematiek. We willen je daarom aanmoedigen mensen actief maar vooral betrokken door te verwijzen. De expertise van familieorganisaties kan uiterst nuttig zijn in je hulpverleningstraject omdat er heel wat deskundigheid aanwezig is over hoe naastbetrokkenen kunnen omgaan met hun familielid/kennis en bijgevolg de cliënt gezamenlijk zo goed mogelijk kunnen ondersteunen in zijn herstelproces. Zo word je je meer bewust van de triade (cliënt – familieleden/kennissen – hulpverlener) waar je je in bevindt. Bovendien (h)erken je de rol van de omgeving rond je cliënt en kan dit bevorderend werken voor het hulpverleningsproces.

Bij een familieorganisatie kan je terecht voor informatie, steun (lotgenotencontact), ontspannende activiteiten, vormingen maar ook om je verhaal te vertellen. Ze kunnen je cliënt en omgeving helpen bij het brengen van een getuigenis om andere mensen te inspireren of om de hulpverlening in de Geestelijke Gezondheidszorg en daarbuiten te helpen zich beter af te stemmen op ouders en andere naastbetrokkenen. Wij vinden hun stem hierin uiterst belangrijk.

Hier vind je een lijst van familieorganisaties waar je terecht kan. Belangrijk om weten is dat er ook enkele familieorganisaties zijn die niet specifiek rond één welbepaald probleem werken maar familieleden of kennissen/vrienden ondersteunen van mensen met een psychische kwetsbaarheid/probleem in het algemeen.

Op initiatief van Similes en in samenwerking met psy 107 en met steun van de Koning Boudewijnstichting kwam deze interessante en bruikbare praktische gids tot stand.

KOPP is het letterwoord voor ‘Kinderen van Ouders met Psychische Problemen’. Voor ‘Kinderen van Ouders met een Afhankelijkheids-Probleem’ bestaat de term KOAP.

Kinderen die opgroeien in een situatie waarbij één of beide ouders in hun opvoedingstaak belast zijn door psychische of verslavingsproblemen, hebben het vaak extra moeilijk om evenwichtig op te groeien. Ouders met psychische problemen kunnen het lastig hebben om optimaal te functioneren als opvoeder en om voldoende af te stemmen op de ontwikkelingsfase waarin de kinderen zich bevinden.

Het is belangrijk om KOPP of KOAP NIET te zien als een diagnose of label, maar het te beschouwen als een verzamelnaam voor een groep kinderen die zich in een bepaalde situatie bevinden, door de relatie met hun psychisch kwetsbare ouder.

In Vlaanderen kampen naar schatting ongeveer 225 000 mensen met psychische problemen. Veel van deze mensen hebben kinderen.

Om hoeveel kinderen het gaat is niet duidelijk: pas de laatste jaren is er meer aandacht voor de omgeving van de cliënt, maar cijfers hier rond worden slechts beperkt bijgehouden. Daardoor hebben we geen goed beeld van het aantal kinderen dat opgroeit in dergelijke situatie.

Bovendien bestaat er ook een groep van kinderen van ouders die zelf zijn psychische problemen niet erkennen, de kinderen van zorgmijders. Ze zijn voor niemand bereikbaar en hun ouders zullen er alles aan doen om zorg/bemoeienis uit de weg te gaan. Deze mensen zijn dus niet gekend bij de geestelijke gezondheidszorgvoorzieningen, wat op zijn beurt leidt tot een lager aantal KOPP-kinderen in de schatting.

Algemeen wordt aangenomen dat kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van allerlei problemen. Deze klinische indruk werd ook bevestigd in onderzoek (o.a. Rutten & Quinton, 1984):

• 1/3 van de kinderen groeit op met weinig of geen problemen;
• 1/3 van de kinderen kent problemen van voorbijgaande aard;
• 1/3 van de kinderen ontwikkelt een ernstige en langdurige psychische problematiek (op latere leeftijd).